ABD’nin bilhassa ticaretteki hegemonyasına karşı kurulan, gitgide de genişleme eğilimi gösteren BRICS’in Rusya’nın Kazan kentindeki tepesi beklenmedik bir krize sahne oldu. Brezilya, Venezüela’nın örgüte üye olmasına karşı çıktı. Münasebeti de Venezüela Devlet Başkanı Nikolas Maduro’nun seçim sonuçlarıyla ilgili verdiği kelamı tutmaması. BRICS’in daha az Avrupa merkezli, çok kutuplu bir dünya istediği düşünülürse Brezilya’nın tavrının yarattığı “şok” anlaşılabilir.
Oysa Brezilya’nın Luiz İnacio Lula de Silva tarafından yönetilen solcu hükümeti Venezüela’nın “düşmanı değil” . Lakin seçimler sırasında Maduro’ya gösterilen global reaksiyona katılması iki ülke ortasındaki bağları az da olsa soğuttu.
Doğrusu kendi adıma gerginliğin Venezüela’nın önünü kesmeye kadar varacağını iddia etmezdim. Maduro Brezilya’nın tavrını “saldırganlık” “düşmanca bir jest’ olarak değerlendirdiğine nazaran durum daha da ciddileşecek üzere.
Gelişme üzerine Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, zirveye gelmesi beklenen ancak geçirdiği mesken kazası nedeniyle geziyi gerçekleştiremeyen Silva’yı telefonla arayarak hem sıhhatini hem de Venezüela’nın veto edilmesini konuştu. Pek ikna edici olmadığı rastgele bir gelişmenin olmayışından muhakkak.
Silva’nın reaksiyonunun nedeni Maduro’nun kelamında durmayarak itimadını istismar ettiğini düşünmesi. Brezilya’nın eski Dışişleri Bakanı Celso Amorim veto münasebetini şu sözlerle açıklıyor: “Venezüela ile ilgili sorunun demokrasiyle değil, itimat ihlaliyle ilgisi var. İnanç ihlali ciddiydi. Bize bir kelam verdiler lakin yerine getirilmedi”.
Ülke dışına çok az çıkan Maduro’nun yaşanan durum karşısında oldukça utanmış olması mümkün. Kazan’da Putin ile Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Şi Cinping’in önünde, Lula da Silva tarafından BRICS’e üyelik müracaatının veto edildiğini öğrenmesi alışılmış ki sarsıcı olmuştur. Bunun kızgınlığıyla Brezilya’nın tavrını “açıklanamaz, ahlaksız” olarak nitelendirdiği bir açıklamayla öfkesini lisana getirdi. Aslında Maduro açıklamasında Lider Lula da Silva’yı değil, Brezilya Dışişleri Bakanlığı’nı suçluyor. Maduro’nun açıklaması Brezilya’nın tavrını çok sağcı Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’nun Venezüela’ya karşı uyguladığı boykotun bir devamı olarak gördüğünü gösteriyor.
Kriz, Zirve’ye yansıdı haliyle. Putin tepenin kapanış konuşmasında “Brezilya’nın tavrını biliyoruz, tıpkı fikirde değiliz” diyerek şunları söyledi: “Venezüela hayatta kalmak için savaşıyor. Lider Lula’yı tanıyorum, çok düzgün, dürüst bir adamdır. Durumu bu formda ele alacağından eminim. Benden Maduro ile konuşmamı istedi. Umarım durum tahlile kavuşur.”
Putin, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile birlikte Maduro’nun esas ekonomik, diplomatik destekçisi. BRICS halihazırda dokuz üyeli bir kulüp, artık 13 ülkeyi daha üye kabul ederek G7’nin üç katı büyüklüğe ulaştı.
BRICS’de düzgünce gün yüzüne çıkan Brezilya-Venezüela gerginliği azalacak üzere görünmüyor. Maduro’nun 10 Ocak’ta üçüncü devir için yemin edeceği, iki ülke ortasındaki ikili bağlantıların dondurulacağı kestirim ediliyor. Halbuki Brezilya rastgele bir ülkeyle ilgilerin büsbütün kesilmesi siyasetine karşı olmakla bilinir.
Maduro’ya karşı çıkanlar daima ABD ile müttefikleri idi. Yani Maduro “tüm dünyanın sağcı rejimleri bana karşı” demekte haklı oldu bu yüzden. Lakin bu sefer solcu başkanlarla karşı karşıya gelmiş durumda.
Maduro zıddı başka bir solcu önder de Şili Devlet Başkanı Gabriel Moric.
Maduro’nun işi artık daha sıkıntı.