Anayasa Mahkemesi, Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) üyeliğinden 7 yıl 6 ay ceza alan eski Danıştay üyesi Bekir Sözen’in Danıştay üyeliğinin kanunla sona erdirilmesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine ait başvurusunu karara bağladı.
15 Temmuz darbe teşebbüsünden çabucak sonra 1 Temmuz 2016’da çıkarılan kanunla Yargıtay ve Danıştay’ın daire ve üye sayısı azaltılmış, Yargıtay ve Danıştay üyeliği 12 yıl ile sonlandırılmıştı. Yargıtay’ın 516 olan üye sayısı 310’a, Danıştay’ın 195 olan üye sayısı da 116’ya düşürülmüştü. Bu çerçevede Bekir Sözen’in de Danıştay üyeliği sona erdi.
Bekir Sözen Danıştay üyeliği vazifesinin kanunla sona erdirilmesi nedeniyle hak arama hürriyetinin ve mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini ileri sürerek mevzuyu Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı.
ÇOĞUNLUK: İHLAL YOK
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, oy çokluğuyla Sözen’in başvurusunu mahkemeye erişim hakkı tarafından inceleyerek ihlal olmadığına hükmetti.
Gerekçede -Anayasa Mahkemesinin bahse ait kararlarından hareketle- kanunla misyona son vermenin hak arama hürriyetine ve hukuk devletine alışılmamış olmaması için misyona son vermenin kanunla yapılmasını gerektiren zorlayıcı ve objektif nedenlerin bulunması gerektiği vurgulandı.
Kararda, müdahalenin “yargı bağımsızlığı ve hakimlik teminatı ile hukuk devleti unsurunu zedelemeyen bir kanuna dayandığı”nı belirtildi. Çoğunluğun kararında, Danıştay üyeliğini sona erdiren kanun kararının “yapısal değişikliğin türel ve fiilî sonucu olduğu” istikametindeki tespitten ayrılmayı gerektiren bir durum bulunmadığı belirtilerek, somut müdahalenin gerekli, elverişli ve orantılı olduğu sonucuna ulaşıldı.
BAŞKAN: ANAYASANIN ÇOK SAYIDA HÜKMÜNE AYKIRI
Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan, karara katılmadı.
Arslan kaleme aldığı karşı oy metninde şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:
- Yargıtay ve Danıştay üyelerinin misyonlarına son veren kurallar Anayasa’nın çok sayıda kararına karşıtlık teşkil etmektedir.
- Yüksek yargı organlarının üyelerinin misyonuna kanunla son verilebilmesi için (a) vazifeye son verilmesini engelleyen açık bir anayasal kararın olmaması, (b) misyona son vermeyi haklı kılan türel ve fiilî bir mecburilik hâlinin bulunması ve (c) birinci iki koşulun gerçekleştiği durumlarda düzenlemenin başta hâkimlik teminatı olmak üzere anayasal unsurları ve temel hakları ihlal etmemesi gerekmektedir.
- Mevcut müracaata husus müdahalenin desteği olan kanun kararının bu üç kurala da uymadığı, bu kapsamda Danıştay üyelerinin üyelik misyonlarına kanunla son vermeyi gerektiren yapısal bir değişikliğin ve bunun sonucu olarak hukuksal ve fiilî bir zorunluluğun bulunmadığı düşünülmektedir.
- Dolayısıyla müdahalenin hukuk devletini, yargı bağımsızlığı ve hakimlik teminatı prensiplerini ve hak arama hürriyetini zedelemeyen bir kanuna dayandığı ve ölçülü olduğu tarafındaki değerlendirmelere iştirak edilememiştir.
- Diğer yandan, müracaatçının Danıştay üyeliğine son verildikten sonra Yargıçlar ve Savcılar (Yüksek) Kurulu tarafından verilen yine seçilmeye ait karara karşı yargıya başvuramaması müracaatçının katlanması gereken külfeti daha da ağırlaştırmakta, mahkemeye erişim hakkına yönelik müdahalenin orantısızlığını pekiştirmektedir.
- Açıklanan münasebetlerle, müracaatçının mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini düşündüğümden çoğunluğun aksi istikametteki kararına katılmıyorum.